Nietolerancja fruktozy u dzieci

Twoje dziecko często skarży się na bóle brzucha, wzdęcia czy gazy, a nawet brudzi bieliznę? Odbierasz telefony ze szkoły lub przedszkola, że znowu musi opuścić zajęcia, bo źle się czuje? Takie sytuacje nie tylko powodują ból fizyczny, ale również odbierają dziecku radość z bycia w grupie, powodują wstyd, poczucie inności, a z czasem nawet problemy emocjonalne. Jedną z częstych przyczyn takich objawów jest nietolerancja fruktozy. Właściwie dobrana dieta, ćwiczenia i masaż oraz ewentualna suplementacja u wielu dzieci może zdziałać cuda i rozwiązać Wasz problem.

Co to jest fruktoza?

Fruktoza jest węglowodanem prostym, często nazywaną cukrem owocowym, ponieważ w naturze właśnie owoce i miód są jej głównym źródłami. Dla współczesnego człowieka jest nim jednak głownie sacharoza – dwucukier powstały z połączenia fruktozy i glukozy. Źródłem fruktozy są też syropy zawierające fruktozę, takie jak syrop glukozowo-fruktozowy zawierający zbliżone ilości glukozy i fruktozy oraz syrop wysokofruktozowy (HFCS, high-fructose corn syrup), w którym przeważa fruktoza. Oba te syropy są powszechnie wykorzystywane w przemyśle spożywczym do słodzenia napojów, deserów, sosów, słodyczy i pieczywa cukierniczego ^[1]. Więcej o tym co jeść, a czego nie jeść przeczytasz w artykule: Dieta przy nietolerancji fruktozy.

Nietolerancja fruktozy u dzieci

Nietolerancja fruktozy występuje zdecydowanie częściej u dzieci, niż u osób dorosłych, a im młodsze dziecko, tym objawy nietolerancji fruktozy są bardziej nasilone. Ten problem dotyczy zwłaszcza dzieci do 10 roku życia, co jest związane z rozwojem układu pokarmowego. Im mniejsze dziecko, tym tolerancja fruktozy może być mniejsza. [2] Zachęcam Cię do przeczytania artykułu Nietolerancja fruktozy-przyczyny, objawy, badania i leczenie.

Nietolerancja fruktozy – przyczyny

Wtórna nietolerancja fruktozy – przyczyny

Naukowcy coraz lepiej rozumieją, dlaczego jedne dzieci reagują silniej na fruktozę niż inne. U części dzieci nietolerancja fruktozy pojawia się często wtórnie jako efekt innej choroby. Może tak się dziać w przypadku celiakii, SIBO, choroby Leśniowskiego-Crohna i innych chorób zapalnych jelit, a także po przejściu przez dziecko infekcji jelitowej, wirusowej lub bakteryjnej. Niedawno odkryto, że u małych pacjentów z cukrzycą, stanami zapalnymi lub otyłością objawy nietolerancji fruktozy są silniejsze, co może to wynikać z różnic w aktywności białek transportujących cukry przez barierę jelitową. W takich sytuacjach to nie fruktoza jest „winna” objawom nietolerancji, ale osłabione kosmki jelitowe, które chwilowo mają mniej sprawnie działających tzw. transporterów GLUT-5, odpowiedzialnych za wchłanianie tego cukru, [3] . 

Nietolerancja fruktozy i wrodzona fruktozemia

Choć nazwy brzmią podobnie, nietolerancja fruktozy (ang. fructose malabsorption, FM) i wrodzona fruktozemia (ang. Hereditary Fructose Intolerance, HFI) są dwoma zupełnie różnymi problemami zdrowotnymi. 

Nietolerancja fruktozy (FM) jest zaburzeniem wchłaniania fruktozy w jelicie cienkim. Objawy wynikają z obecności gazów i krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych powstających w tym procesie. Objawy są uciążliwe, ale nie zagrażają życiu. Dzięki zastosowanej dietoterapii u części dzieci tolerancja może z czasem się poprawić.

Wrodzona fruktozemia (HFI) jest rzadką chorobą genetyczną i jest spowodowana niedoborem enzymu aldolazy B w wątrobie, nerkach i jelicie. Po zjedzeniu i strawieniu pokarmu zawierającego fruktozę pojawiają się wymioty, hipoglikemia, żółtaczka, powiększenie wątroby, a nawet drgawki. Najczęściej objawy te występują już w okresie niemowlęcym, kiedy to rozszerzana jest dieta niemowlaka. To poważne objawy i należy pamiętać, że są one potencjalnie śmiertelne. Osoby z fruktozemią wrodzoną muszą stosować restrykcyjna dietę bezfruktozową do końca życia, a nawet unikać sorbitolu, który w wątrobie może zostać częściowo przekształcony do fruktozy. [4]

Nietolerancja fruktozy – objawy

Dziecko, które ma nietolerancję fruktozy mają wzdęty brzuch, nadmierna ilość gazów, często odbija im się, jak również skarzą się na bóle brzucha, których przyczyną bardzo często są kolki i skurcze. Zdarza się, że dziecko ma biegunki i brudzi bieliznę, bowiem objawy pojawiają się nagle, a kupa czasem wyskakuje jakby pod ciśnieniem.

Nietolerancja fruktozy – objawy skórne?

Żadne z tych opracowań nie opisuje wysypki, ani innych zmian skórnych jako typowego objawu nietolerancji fruktozy. W przypadku dziedzicznej postaci choroby, tzw. wrodzonej nietolerancji fruktozy również nie obserwuje się bezpośrednich reakcji skórnych, a jedynie objawy wynikające z działania toksycznego metabolitów fruktozy na wątrobę i nerki. [8] [9]

Objawy skórne – co to oznacza w praktyce?

Jeżeli Twoje dziecko po zjedzeniu owoców, słodyczy czy soków ma wysypkę, pokrzywkę, świąd lub inne objawy skórne, to najprawdopodobniej przyczyna nie leży w samej fruktozie.
Takie objawy częściej są związane z:

• alergią pokarmową, np. na białka owoców
• nadwrażliwością na salicylany, siarczany, barwniki lub inne dodatki do żywności,
• reakcją skóry wtórną do zaburzeń jelitowych, gdy mikroflora jelitowa jest rozregulowana, a bariera jelitowa przepuszcza więcej cząsteczek prozapalnych.

Dlatego jeśli obserwujesz u swojego dziecka reakcje skórne po jedzeniu produktów bogatych we fruktozę, warto omówić to z lekarzem i wykonać odpowiednią diagnostykę alergologiczną lub gastroenterologiczną.

Indywidualna nietolerancja fruktozy

Dzieci najczęściej tolerują niewielkie ilości fruktozy, jednak zakres tolerancji różni się u poszczególnych osób. Nasilenie objawów zależy od kilku czynników, jak ilość fruktozy i innych cukrów w posiłku, tempa opróżniania żołądka i pracy jelit, czy składu mikroflory jelitowej. To dlatego Twoje dziecko może mieć objawy nietolerancji fruktozy po ugryzieniu jednego kęsa jabłka, podczas gdy inne może bez problemów zjeść połowę i czuć się dobrze.

Nie ma również, niestety reguły po jakim czasie od spożycia fruktozy pojawiają się objawy nietolerancji fruktozy. U jednych dzieci dolegliwości pojawią się już po 30-tu minutach od spożycia fruktozy, u innych dopiero po kilku godzinach. Najczęściej objawy pojawiają się maksymalnie po 3 godzinach od spożycia posiłku zawierającego fruktozę.

Problemy psychologiczne dziecka

Dziecko lub nastolatek, który nie toleruje fruktozy ma naprawdę trudne życie. Nic dziwnego, ktoś, kto bez kontroli oddaje gazy, a nawet stolec w przedszkolu czy szkole, przeżywa ogromny wstyd.

To doświadczenia, które mogą na długo zniszczyć pewność siebie i poczucie bezpieczeństwa w grupie. Wyśmiewanie przez rówieśników, poczucie inności i lęk przed kolejną „wpadką” tylko pogłębiają problem. Wyniki badań pokazują, że nietolerancja fruktozy u dzieci koreluje z występowaniem u nich objawów depresyjnych i lękowych. Dlatego tak ważnym jest, aby nietolerancja fruktozy była zdiagnozowana i leczona jak najszybciej [10].

Obejrzyj video, na którym rozmawiam z Asią o problemach jej córeczki przy nietolerancji fruktozy.

Masz pytania na temat swojego dziecka? Skontaktuj się ze mną, wspólnie zastanowimy się jak Ci pomóc.

napisz: kontakt@drwitaminka.pl lub zadzwoń: 605 352 467

Nietolerancja fruktozy u dzieci  – jakie wykonać badanie

Badaniem, które pozwala ocenić, czy mamy do czynienia z nietolerancją fruktozy jest test oddechowy. Standardem  zarówno u dorosłych, jak i u dzieci jest test wodorowo-metanowy. Więcej o tym badaniu dowiesz się z artykułu Nietolerancja fruktozy-przyczyny, objawy, badania i leczenie.

Szukając wiarygodnego testu, który potwierdzi nietolerancję fruktozy u Twojego dziecka możesz spotkać również test wodorowy. Wynik tego testu  nie zawsze odzwierciedla faktyczną tolerancję organizmu dziecka. Może być tzw. fałszywie dodatni, co oznacza, że pomimo wyniku testu wskazującego na nietolerancję, tak naprawdę jej nie ma. Wynik może być też fałszywie ujemny, wówczas nietolerancja fruktozy nie ma odzwierciedlenia w wyniku testu, z którego wynika, że nic się złego nie dzieje. U niektórych osób bakterie zasiedlające ich jelito nie produkują wodoru, a u innych jego poziom rośnie z takich powodów, jak obecność m.in. SIBO, co może być czynnikiem zakłócającym prawidłową interpretację testu wodorowego.

Potwierdzają to m.in. wyniki badań; część pacjentów z wynikiem dodatnim nie zgłasza żadnych dolegliwości ze strony brzucha, a inne dzieci mimo wyniku ujemnego reagują silnie na obecności nawet niewielkich ilości fruktozy w diecie. Według najnowszych wytycznych europejskich test wodorowy u dzieci nie jest wolny od ograniczeń, dlatego zdecydowanie lepszym wyborem jest test wodorowo-metanowy [11] .

Testy oddechowe, choć bardzo przydatne powinny być zawsze interpretowane w kontekście objawów nietolerancji fruktozy u dziecka i obserwacji jego reakcji na dietę. Dopiero połączenie wyniku testu z praktyczną oceną tolerancji fruktozy daje pełny obraz i pozwala ustalić, czy faktycznie mamy do czynienia z nietolerancją fruktozy.

Dodatkowo warto też pamiętać, że test oddechowy nie pozwala odróżnić nietolerancji fruktozy od wrodzonej fruktozemii, która wymaga osobnej, genetycznej diagnostyki 5

Potrzebujesz konsultacji w sprawie nietolerancji fruktozy swojego dziecka?

napisz: kontakt@drwitaminka.pl lub zadzwoń: 605 352 467

Czy dziecko wyrośnie z nietolerancji fruktozy?

To jedno z najczęstszych pytań, jakie zadają rodzice po usłyszeniu diagnozy: „Czy moje dziecko z tego wyrośnie?” I choć nie ma jednej odpowiedzi, coraz więcej wyników badań pokazuje, że w wielu przypadkach jest to możliwe.

Zdolność do wchłaniania fruktozy zależy od pracy tzw. transportera GLUT-5, który znajduje się w błonie śluzowej jelita cienkiego. Koniecznie przeczytaj o tym w artykule Nietolerancja fruktozy-przyczyny, objawy, badania i leczenie. U małych dzieci aktywność tego transportera jest jeszcze ograniczona, dlatego fruktoza może nie być wchłaniana w pełni. W miarę jak jelito dojrzewa, liczba i aktywność transporterów GLUT-5 wzrasta, a zdolność do trawienia fruktozy poprawia się.

Potwierdzają to wyniki dużego badania przeprowadzonego przez Jones i wsp. (2011), w którym wzięło udział ponad tysiąc pacjentów w wieku od niemowlęctwa do dorosłości. Naukowcy zaobserwowali, że nietolerancja fruktozy występowała aż u 88% niemowląt, ale już tylko u 27% dzieci w wieku 10–15 lat. Innymi słowy wchłanianie fruktozy znacząco poprawia się wraz z wiekiem.

To pokazuje, że wiele dzieci, szczególnie z łagodną nietolerancją fruktozy może z czasem nauczyć się „radzić sobie” z fruktozą. U jednych objawy ustępują całkowicie, u innych stają się znacznie łagodniejsze. Dzieje się tak, ponieważ z wiekiem dziecka dojrzewają nie tylko kosmki jelitowe, ale i mikrobiota jelitowa, która wspiera prawidłowe wchłanianie cukrów.

Dlatego, jeśli Twoje dziecko ma obecnie zdiagnozowaną nietolerancję fruktozy, nie oznacza to, że będzie musiało trzymać restrykcyjną dietę przez całe życie. Najważniejsze to obserwować dziecko, stopniowo rozszerzać dietę i nie zniechęcać się, jeśli objawy nie znikają od razu. Cierpliwość i dobrze prowadzona dietoterapia naprawdę potrafią zdziałać cuda, bowiem u większości dzieci organizm po prostu „dojrzewa” do tego, by fruktozę tolerować coraz lepiej [12] .

Potrzebujesz dowiedzieć się więcej o stosowaniu diety? W kolejnym artykule przeczytasz, jakie są zasady układania diety przy nietolerancji fruktozy tak, by była bezpieczna, odżywcza i możliwie różnorodna. Przeczytaj artykuł: Nietolerancja fruktozy – dieta

Nietolerancja fruktozy – czy istnieją leki?

Na pytanie, czy istnieje lek, który wyleczy dziecko z nietolerancji fruktozy odpowiedź jest jedna: nie ma tabletki, która mogłaby wyleczyć dziecko z nietolerancji fruktozy natychmiast, jak to się dzieje w przypadku anginy lub innej choroby zakaźnej. Niemniej istnieją sposoby, aby wyeliminować lub dolegliwości, pomimo istniejącej nietolerancji fruktozy.

W przypadku nietolerancji fruktozy „lekiem” są:

– dobrze dobrana dieta, czyli taka, która dostarcza organizmowi wszystkie potrzebne składniki odżywcze, a jednocześnie dostarcza takich ilości fruktozy, którą organizm dziecka potrafi strawić i wchłonąć. Dobrze dobrana dieta obejmuje również kompozycję posiłków i właściwe odległości pomiędzy nimi,

– wprowadzenie lekkich ćwiczeń oraz delikatny masażu brzucha. Te proste zabiegi potrafią pomóc, bowiem pomagają jelitom „ruszyć z miejsca”, rozluźniają napięcie i ułatwiają naturalne

odgazowanie. Badania kliniczne pokazują, że regularny, spokojny masaż może przynieść ulgę zarówno dzieciom, jak i dorosłym: zmniejsza wzdęcia, uczucie pełności i poprawia pracę jelit [13].

– ewentualne zastosowanie suplementów, np. właściwie dobranych probiotyków i tzw. postbiotyków, które poprawiają kondycję śluzówki jelita i zmniejszają stany zapalne jelit, szczególnie w przypadku wtórnej nietolerancji fruktozy [14] [15]

To właśnie indywidualnie dopasowana, inteligentna i nowoczesna dieta wraz z ruchem i ćwiczeniami staje się „lekiem”, który łagodzi objawy, wspiera trawienie i przywraca dziecku komfort po posiłkach. Więcej na temat diety przy nietolerancji fruktozy przeczytasz w artykule Nietolerancja fruktozy – dieta.

Czy dieta przy nietolerancji fruktozy pomaga dzieciom?

Dieta ubogofruktozowa przynosi poprawę u większości pacjentów z bólem brzucha, są na to dowody naukowe, które mają potwierdzenie w mojej praktyce.

Badacze pod kierownictwem Martínez-Azcona zaobserwowali, że grupie dzieci z przewlekłymi bólami brzucha i nietolerancją fruktozy aż 72% odnotowało wyraźną poprawę samopoczucia po dwóch miesiącach stosowania diety ubogofruktozowej 2

Ważne: Dieta ubogofruktozowa nie polega na całkowitym wykluczeniu fruktozy, ale na takim jej ograniczeniu, by nie przeciążała jelit.

Większość badań nad wspomnianą poprawą tolerancji fruktozy prowadzono dotychczas u dorosłych. Dane u dzieci dane są ograniczone, jednak obserwacje z badań z ich udziałem sugerują, że zastosowanie probiotyków i tzw. postbiotyków może przynosić korzyści również w nietolerancji fruktozy u dzieci. Ma to miejsce szczególnie w przypadku opisanej wcześniej  wtórnej nietolerancji fruktozy, np. po infekcji jelitowej czy w celiakii .

O diecie przeczytaj więcej w artykule Dieta przy nietolerancji fruktozy.

Jeżeli pomimo zastosowania opisanych tu zasad dolegliwości u Twojego dziecka nie ustępują, wówczas należy rozważyć poprowadzenie diagnostyki w kierunku SIBO lub jelita nadwarażliwego. W tym celu skontaktuj się z lekarzem gastroenterologiem.

Podsumowanie

W leczeniu nietolerancji fruktozy u dzieci  najważniejsze są dobrze dobrana, inteligentna dieta, ewentualna suplementacja i masaże, cierpliwość i konsekwencja.
Jak widzisz, każde dziecko ma swoją własną granicę tolerancji, dlatego poprawa może być każdego pacjenta szybsza lub wolniejsza. Na szczęście indywidualne dobrane postępowanie dietetyczne,  ale w większości przypadków jelita odzyskują równowagę, a dziecko komfort i radość jedzenia bez bólu.

Pragnę jednak zwrócić Twoją uwagę na fakt, że nie chodzi o całkowite „wyleczenie” nietolerancji, lecz o wyciszenie objawów dzięki dostosowaniu ilości fruktozy w diecie do indywidualnych możliwości jelit dziecka, zadbanie o kompozycję dań i jego formę fizyczną. Dobrą informacją jest ta, że naprawdę część dzieci „wyrasta” z nietolerancji fruktozy.

Bardzo często poprawa następuje stopniowo. U części pacjentów bóle brzucha i wzdęcia ustępują już po kilku dniach, u innych potrzeba więcej czasu, nawet do dwóch miesięcy, by jelita odzyskały równowagę. Ten proces można opisać jako „dwa kroki do przodu i jeden do tyłu”: przez chwilę jest lepiej, potem znów pojawia się gorszy dzień, by znów było dobrze. To zupełnie naturalne i na to należy się przygotować.

autorka: dr Joanna Neuhoff-Murawska

Jak mogę Wam pomóc?

Twoje dziecko zasługuje na spokojne dzieciństwo bez bólu brzucha, wstydu i ciągłego pytania „czy mogę to zjeść?”. A Ty zasługujesz na jasne wskazówki i pewność, że wiesz, jak mu pomóc.

Zaplanowanie i wdrożenie w życie skutecznej terapii wymaga wiedzy i doświadczenia. Te zdobywałam w Centrum Zdrowia Dziecka przez 17 lat, dlatego terapię nietolerancji fruktozy traktuję szerzej, niż „co jeść, a czego nie jeść” lub „produkty zakazane i dozwolone”. W pomaganiu dzieciom stosuję terapię trzech kroków, w której łączę ustalenie progu indywidualnej nietolerancji fruktozy dziecka z dietą, ruchem, masażami i ewentualną sumpelementacją.

Jak wygląda współpaca z dr Witaminką?

Pierwszym z zadań, które daję sobie i rodzicowi moich młodych pacjentów jest ustalenie takiej dawki fruktozy w diecie dziecka, którą w trakcie jednego posiłku zostanie wchłonięta bez pojawiania się objawów nietolerancji fruktozy. Zestawienie dokładnych zapisków co się zjadło i reakcji organizmu bardzo szybko dają obraz jaka jest „przepustowość” jelit dziecka i gdzie leży granica pomiędzy „co jeść, a czego nie jeść”.

Kiedy już wiadomo jak organizm dziecka radzi sobie z fruktozą zawarta w różnych rodzajach posiłków przechodzimy do układania jadłospisów i nauki, jak to się robi samodzielnie. Zależy mi na tym, abyście po zakończeniu naszej współpracy zostali z porządna dawka wiedzy teoretycznej i praktycznej.

Wybierz metodę, która Ci pasuje

Mogę Wam pomóc na 2 sposoby:

1. Potrzebujesz konsultacji w sprawie diety przy nietolerancji fruktozy swojego dziecka? Zebrałaś już wiele informacji, ale potrzebujesz konkretnych wskazówek, jak je wdrożyć w Wasze życie? Pomogę Ci podczas indywidualnej konsultacji. Zacznijmy już dziś.

umów się na konsultację 60 min, koszt: 249zł

Zadzwoń: 605 352 467 lub napisz: kontakt@drwitaminka.pl

2. Potrzebujesz, aby poprowadzić Was za rękę krok po kroku podczas całego procesu układania diety przy nietolerancji fruktozy?

W tym celu stworzyłam 3 godzinny program, którego celem jest opracowanie indywidualnego planu w którym ustalimy co jeść, a czego nie jeść oraz ułożymy jadłospis dla Twojego dziecka.

 Zamów program opieki dietetycznej on-line

1. nietolerancja fruktozy – opracowanie indywidualnej diety – opieka dietetyczna 3h

w tym programie pomogę Ci:

• ustalić dawkę fruktozy, którą Twoje dziecko obecnie toleruje,
• ułożę indywidualny jadłospis dla Twojego dziecka
• nauczę Cię jak samodzielnie układać jadłospis Twojego dziecka na każdą okazję
• dostaniesz ode mnie dużo pomysłów, jak rozwiązać codzienne i mniej codzienne problemy z dietą przy nietolerancji fruktozy

Zacznijmy działać już dziś.

zakup w pakiecie: zamiast 3 x 249pln = 747zł płacisz 649zł (oszczędzasz 98zł)

Masz pytania? Skontaktuj się ze mną

Zadzwoń: 605 352 467 lub napisz: kontakt@drwitaminka.pl

piśmiennictwo:

[1] Ferraris RP. Intestinal Absorption of Fructose. Annual Review of Nutrition. 2018;38:41–67.
doi:10.1146/annurev-nutr-082117-051707

[2] Martínez-Azcona O, Moreno-Álvarez A, Seoane-Pillado T, Niño-Grueiro I, Ramiro-Comesaña A, Menéndez-Riera M, Pérez-Domínguez M, Solar-Boga A, Leis-Trabazo R. Fructose malabsorption in asymptomatic children and in patients with functional chronic abdominal pain: a prospective comparative study. European Journal of Pediatrics. 2019;178(9):1395–1403.
doi:10.1007/s00431-019-03418-4

[3] Dotimas JR, et al. Diabetes regulates fructose absorption through thioredoxin-interacting protein. eLife. 2016;5:e18313. doi:10.7554/eLife.18313.

[4] Hegde VS, Sharman T. Hereditary Fructose Intolerance. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan– [updated 2023 May 29]. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK559153/

[5] Kwiecień, J., Hajzler, W., Kosek, K., Balcerowicz, S., Grzanka, D., Gościniak, W., & Górowska-Kowolik, K. (2021). No correlation between positive fructose hydrogen breath test and clinical symptoms in children with functional gastrointestinal disorders: A retrospective single-centre study. Nutrients, 13(8), 2891. DOI: 10.3390/nu13082891

[6] Lozinsky, A., Boé, C., Palmero, R., & Fagundes-Neto, U. (2013). Fructose malabsorption in children with functional digestive disorders. Arquivos de Gastroenterologia, 50(3), 226–230. DOI: 10.1590/S0004-28032013000200040

[7] Buzás, G. (2016). Fructose and fructose intolerance. Orvosi Hetilap, 157(43), 1708–1716. DOI: 10.1556/650.2016.30567

[8] Singh, S., & Sarma, M. (2022). Hereditary fructose intolerance: A comprehensive review. World Journal of Clinical Pediatrics, 11(4), 321–329. DOI: 10.5409/wjcp.v11.i4.321

[9] Hošková, A., & Mrskoš, A. (1977). Haemorrhagic diathesis as a possible early sign of hereditary fructose intolerance. European Journal of Pediatrics, 127, 63–65. DOI: 10.1007/BF00465567

[10] Maurer A, Lieb A, Bongard S. Internalizing psychological symptoms in children and adolescents with fructose malabsorption. Frontiers in Psychology. 2024;15:1414852.
doi:10.3389/fpsyg.2024.1414852

[11] Hummer M., Hammer H. F., Fox M. R., & European Hydrogen–Methane Breath Test Working Group. European guideline on indication, performance, and clinical impact of hydrogen and methane breath tests in adults and pediatric patients. United European Gastroenterology Journal. 2021;9(5):598–625. doi:10.1002/ueg2.12091

[12] Jones H. F., Burt E., Dowling K., Davidson G., Brooks D. A., Butler R. N. Effect of age on fructose malabsorption in children. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition. 2011;52(5):581-584.
doi:10.1097/MPG.0b013e3181fd1315

[13] Rana D, Dourlain K, Cosio-Lima LM, Dupont-Versteegden EE. Abdominal Wall–Targeted Myofascial Release Therapy in Adolescents With Irritable Bowel Syndrome: A Pilot Study. Int J Ther Massage Bodywork. 2024;17(4):28–36. doi:10.3822/ijtmb.v17i4.1035

[14] Guarino A, et al. Prebiotics and Probiotics in Pediatric Functional Gastrointestinal Disorders: An Update. Nutrients. 2020;12(8):2197.

[15] Breton J, et al. Inulin-type fructans improve intestinal barrier function in pediatric inflammatory bowel disease. Inflamm Bowel Dis. 2024;30(2):278–289