Nietolerancja fruktozy – przyczyny, objawy, badanie i leczenie

Masz gazy, ból brzucha, a nawet biegunkę po słodyczach i owocach? To może być nietolerancja fruktozy! Dowiedz się jakie są przyczyny, objawy, badania i leczenie w nietolerancji fruktozy.  

Masz wzdęcia, uczucie pełności, przelewania w brzuchu, a po zjedzeniu owoców lub słodyczy Twój brzuch rośnie jak balon? A może zdarzyło Ci się zrobić niespodziewanego kleksa w bieliznę, który wyskoczył pod ciśnieniem w najmniej sprzyjającej okazji, jak rozmowa z koleżanką w pracy, na przyjęciu lub, co gorsza na randce? Z tego powodu boisz się zjeść cokolwiek, kiedy jesteś w towarzystwie i nie wiesz, jak nad tym zapanować? To może być nietolerancja fruktozy. W tym artykule wytłumaczę Ci, czym jest nietolerancja fruktozy, jakie są przyczyny i objawy nietolerancji fruktozy, jakie badanie zrobić i czy są leki na nietolerancję fruktozy są leki. Nietolerancję fruktozy u dzieci opisałam w oddzielnym artykule.

Fruktoza – co to jest i jak jest trawiona?

Fruktoza jest węglowodanem prostym, którą bardzo często określa się mianem cukru owocowego. Jest pojedynczą cząsteczką, która w naturze występuje w owocach i miodzie oraz w bardzo niewielkich ilościach w produktach zbożowych, takich, jak ziarna zbóż. W tych samych produktach znajduje się również sacharoza, która powstała z połączenia fruktozy i glukozy. Sacharoza, kiedy tylko znajdzie się w Twoich ustach, jest bardzo szybko rozkładana przez Twoje enzymy trawienne na fruktozę i glukozę, niezależnie, czy zjadłaś owoc, miód, czy posłodziłaś herbatę cukrem. Więcej o fruktozie i jej źródłach w diecie przeczytasz w artykule Nietolerancja fruktozy – dieta.

W przeciwieństwie do glukozy, która jest energią „pierwszego rzutu” dla komórek, fruktoza jest wchłaniana i metabolizowana nieco inaczej. Podobnie, jak każdy inny składnik pokarmowy musi przedostać się z jelita do krwi przez ścianę jelita cienkiego, gdzie zaczyna się cała historia.

Aby fruktoza mogła zostać wchłonięta, musi skorzystać z wyspecjalizowanych „bramek” w ścianie jelita, czyli transporterów tzw. GLUT-5[1].

Co to jest ten GLUT-5?

GLUT-5 jest kluczowym elementem w transporcie fruktozy, a jego zaburzone działanie jest przyczyną Twoich dolegliwości. Zrozumienie dlaczego tak się dzieje, pozwoli Ci zrozumieć dlaczego masz objawy nietolerancji fruktozy i jak je wyciszyć.

GLUT-5 przenosi cząsteczkę fruktozy z wnętrza jelita do komórek nabłonka jelitowego. Następnie fruktoza opuszcza komórkę nabłonka jelitowego i trafia do krwiobiegu, a z nim do wątroby i dalej. Dzisiaj wiemy, że GLUT-ów jest więcej. Są one rodziną białek umożliwiających przedostanie się cukrów prostych, takich jak glukoza, galaktoza czy fruktoza przez błony komórkowe w niemal wszystkich tkankach organizmu.  

Nazwa GLUT pochodzi od angielskiego skrótu Glucose Transporter, czyli „transporter glukozy”, który, jak wskazuje jego nazwa, transportuje przez błony komórkowe glukozę i/lun inne cukry w różnych miejscach organizmu. Każdy GLUT ma przypisany numer (GLUT-1, GLUT-2, itd.), który mówi, w jakiej kolejności został odkryty. GLUT-5 jest specyficzny dla fruktozy i występuje przede wszystkim w jelicie cienkim. Nie transportuje glukozy, możemy w uproszczeniu powiedzieć, że to właśnie transport fruktozy jest jego „jedynym zadaniem” ^[2].

Nietolerancji fruktozy – co się dzieje w Twoim organizmie?

U zdrowych osób fruktoza spożywana z umiarem jest trawiona i przetwarzana. Gdy jednak fruktozy jest w posiłku za dużo lub gdy mechanizmy jej transportu nie działają prawidłowo, jak to ma miejsce w nietolerancji fruktozy, część tego cukru nie zostaje wchłonięta w jelicie cienkim. Jak się pewnie domyślasz w następnej kolejności trafia do jelita grubego, w którym żyje od 10¹³ do 10¹⁴ bakterii, czyli nawet 100 bilionów drobnoustrojów. To liczba porównywalna, a według niektórych źródeł nawet większa, niż liczba komórek w całym ludzkim ciele!

Bakterie jelita grubego bardzo szybko wykorzystują fruktozę jako źródło energii dzięki procesowi fermentacji , czemu towarzyszy wytwarzanie gazów, takich, jak wodór, metan, dwutlenek węgla oraz krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (ang. Short Chain Fatty Acids, SCFA). Choć SCFA są generalnie korzystne, bowiem  m.in. odżywiają komórki jelita grubego, to w nadmiarze razem z gazami przyczyniają się do powstania typowych objawów jakimi są  wzdęcia, wzmożone oddawanie gazów, przelewanie w brzuchu czy biegunka. Dodatkowo obecność fruktozy w jelicie grubym powoduje wzrost ciśnienia tzw. osmotycznego, czego skutkiem jest napływ do tego miejsca wody i przyśpieszony pasaż jelitowy, czyli mówiąc prościej, biegniesz do toalety i oby Ci się to udało, zanim będzie za późno [3].

U dzieci nietolerancja fruktozy ma często inne przyczyny, jeżeli interesuje Cię ten temat przeczytaj artykuł Nietolerancja fruktozy u dzieci. 2  [4]

Czy nietolerancja fruktozy jest chorobą?

Nietolerancja fruktozy nie jest chorobą w klasycznym znaczeniu tego słowa, ale zaburzeniem trawienia i wchłaniania fruktozy w jelicie cienkim. Występuje wtedy, gdy organizm nie radzi sobie z jej transportem przez ścianę jelita.

U części osób objawy są łagodne i pojawiają się sporadycznie po wypiciu soku owocowego, miodzie czy słodkich napojach. U innych potrafią znacząco utrudnić codzienne funkcjonowanie. Co istotne, nietolerancja fruktozy może rozwinąć się w każdym wieku, często po infekcjach jelitowych, antybiotykoterapii lub w przebiegu innych chorób układu pokarmowego, takich jak zespół jelita nadwrażliwego (IBS) czy celiakia. W takim wypadku mówimy o wtórnej nietolerancji fruktozy [5]. 

Paradoks – nadmiar fruktozy i objawy nietolerancji fruktozy

Wydaje się to paradoksem, ale nauka coraz częściej potwierdza, że nadmiar fruktozy w diecie może osłabiać błonę śluzową jelita i pogorszyć działanie transporterów GLUT-5, które odpowiadają za jej wchłanianie.
Z czasem prowadzi to do błędnego koła: im więcej fruktozy w diecie, tym gorzej organizm ją przyswaja, a objawy nietolerancji fruktozy nasilają się mimo, że była ona wcześniej dobrze tolerowana ².

Na szczęście ten proces jest odwracalny. Ograniczenie spożywania fruktozy i wsparcie regeneracji jelit poprzez odpowiednią dietę i suplementację, może sprawić, że bariera śluzówkowa jelita może się odbudować.
Potwierdzają to wyniki badań klinicznych, ich wyniki pokazują, że już po kilku tygodniach stosowania diety niskofruktozowej oraz właściwie dobranej terapii z użyciem probiotyków  u osób z nietolerancją fruktozy zaobserwowano zmniejszenie wzdęć, poprawę pracy jelit i odbudowę ich naturalnej ochrony. [6]To dowód, że jelita mają zdolność regeneracji, a nietolerancja fruktozy nie musi być wyrokiem na całe życie, wymaga jedynie cierpliwego, mądrego podejścia po zrozumieniu jej przyczyn.

Potrzebujesz konsultacji w sprawie nietolerancji fruktozy?

umów się na konsultację on-line 60 min., koszt: 249zł

Zastanawiasz się, czy mogę Ci pomóc?

W obu przypadkach

Zadzwoń: 605 352 467 lub napisz do mnie: kontakt@drwitaminka.pl

Nietolerancja fruktozy i wrodzona fruktozemia

Choć nazwy brzmią podobnie, nietolerancja fruktozy (ang. fructose malabsorption, FM) i wrodzona fruktozemia (ang. Hereditary Fructose Intolerance, HFI) są dwoma zupełnie różnymi problemami zdrowotnymi. 

Jak już wiesz, nietolerancja fruktozy jest zaburzeniem wchłaniania fruktozy w jelicie cienkim. Objawy są uciążliwe, ale nie zagrażają życiu, a nawet mogą ustąpić.

Wrodzona fruktozemia (HFI) jest rzadką chorobą genetyczną i jest spowodowana niedoborem enzymu aldolazy B w wątrobie, nerkach i jelicie. Objawami wrodzonej fruktozemii są: wymioty, hipoglikemia, żółtaczka, powiększenie wątroby, drgawki. Mogą się one pojawić się już u niemowląt po pierwszym kontakcie z fruktozą i są potencjalnie śmiertelne. Terapią jest bezwzględna, dożywotnia eliminacja fruktozy, sacharozy i sorbitolu. Nawet niewielkie ilości tych substancji mogą powodować uszkodzenia wątroby i nerek. [7] Nietolerancja fruktozy i wrodzona fruktozemia różnią się mechanizmem, objawami i sposobem leczenia,  a ich pomylenie może mieć poważne konsekwencje. Dlatego tak ważne jest, aby w procesie diagnostyki obecny był lekarz, który potrafi  prawidłowo różnicować te dwa stany.

Nietolerancja fruktozy – objawy ze strony układu pokarmowego

Nietolerancja fruktozy powoduje charakterystyczne objawy po spożyciu fruktozy, do których należą:

• wzdęcia, uczucie pełności i przelewania w brzuchu,
• nadmierna ilość gazów, czasem odbijanie i refluks,
• bóle brzucha, kolki, skurcze,
• biegunki lub nieregularne wypróżnienia mogące czasem zaskoczyć L

Objawy takie mogą wystąpić również po spożyciu innych produktów spożywczych niż fruktoza. W takim przypadku można podejrzewać SIBO lub zespół jelita wrażliwego (ang, Irritable bowel syndrome, IBS). Jeżeli je zauważysz skontaktuj się z lekarzem gastroenterologiem. W przypadku potwierdzenia diagnozy właściwą dietą będzie dieta tzw. FODMAP, która zawiera znacznie więcej ograniczeń.

Objawy skórne nietolerancji fruktozy – czy istnieją?

Na pytanie, czy istnieją objawy skórne nietolerancji fruktozy odpowiedź brzmi NIE. Nie ma takich doniesień naukowych. Nigdy się z nimi nie spotkałam i nie znam lekarza, który stwierdziłby je w swojej praktyce. Jeszcze raz podkreślę: Nietolerancja fruktozy powoduje objawy ze strony układu pokarmowego [8] [9] [10].

Opisy występowania objawów skórnych nietolerancji fruktozy opisywano w latach siedemdziesiątych minionego wieku i były one efektem błędnej interpretacji danych. Tak naprawdę były one skutkiem uszkodzenia wątroby i zaburzeń krzepnięcia w przypadku wrodzonej fruktozemii [11].

Co to oznacza w praktyce?

Jeżeli po zjedzeniu owoców, słodyczy czy soków masz wysypkę, pokrzywkę, świąd lub inne objawy skórne, to najprawdopodobniej przyczyną nie jest fruktoza w Twojej diecie. Może nią być alergia pokarmowa na niektóre owoce i warzywa, szczególnie w surowej postaci, bowiem taka postać alergii jest częstsza u dorosłych, niż u dzieci. Możesz mieć nadwrażliwość na niektóre związki występujące w owocach, jak np. salicylany, czy sztuczne dodatki do żywności. Ale na pewno nie są to objawy nietolerancji fruktozy!  

nietolerancja fruktozy u każdego inna

Nie ma dwóch osób, które mają identyczne objawy po spożyciu fruktozy. Nietolerancja fruktozy ma bardzo indywidualny przebieg, a to, co jednej osobie nie zaszkodzi, u innej może wywołać objawy polegające na silnych wzdęciach, bólu brzucha czy uczucia pełności.

Zakres tolerancji fruktozy jest różny, ponieważ zależy od wielu czynników.
Najważniejsze z nich to:

• ilość fruktozy i innych cukrów w posiłku: im więcej jej w jednym daniu, tym większe ryzyko objawów,
• tempo opróżniania żołądka, które decyduje, jak szybko fruktoza dotrze do jelita. Tu odgrywa rolę obecność innych składników pokarmowych, takich, jak błonnik pokarmowy, białka i tłuszcze
• skład mikroflory jelitowej, czyli mikroorganizmów, które wspierają lub utrudniają jej wchłanianie.

Dlatego zdarza się, że jedna osoba wypije pół szklanki soku jabłkowego i czuje się dobrze, a inna po jednym kęsie surowego jabłka biegnie do toalety.
Czas pojawienia się objawów nietolerancji fruktozy u poszczególnych osób jest różny, aczkolwiek z praktyki wiem, że objawów można się spodziewać max. do 3 godzin po posiłku z fruktozą.

Stąd obserwacja i notowanie objawów w zestawieniu z oceną ilości spożytej fruktozy są kluczowe w procesie badania i ustalania diety. To właśnie indywidualne podejście, a nie sztywne listy produktów zakazanych, czyli klasyczne: „co jeść, a czego nie jeść” lpomoże Ci naprawdę pomóc

Badanie w diagnostyce nietolerancji fruktozy

W diagnostyce nietolerancji fruktozy najczęściej wykorzystuje się testy oddechowe, Według aktualnych wytycznych europejskich, opublikowanych w United European Gastroenterology Journal (Hummer i wsp., 2021), jako standard w diagnostyce nietolerancji fruktozy zarówno u dorosłych, jak i u dzieci uznawany jest test wodorowo-metanowy. W teście tym oznaczane są ilości wodoru i metanu w wydychanym powietrzu po spożyciu roztworu fruktozy. To badanie jest nieinwazyjne, bezpieczne i dobrze tolerowane również przez dzieci.
Zasadą działania tego testu jest fakt, iż nie wchłonięta fruktoza w jelicie cienkim, trafia do jelita grubego, gdzie podlega fermentacji jest przez bakterie. Procesowi temu towarzyszy wytwarzanie wodoru i metanu. Ich zwiększona ilość w wydychanym powietrzu może sugerować zaburzenia wchłaniania fruktozy.

Aby być pewnym, że diagnoza nietolerancji fruktozy jest słuszna, należy wynik testu oddechowego połączyć z praktyczną oceną tolerancji fruktozy. Dopiero wówczas widać  pełen obraz, który pozwala ustalić, czy faktycznie mamy do czynienia z nietolerancją fruktozy.

Test wodorowo-metanowy jest badaniem pozwalającym potwierdzić diagnozę nietolerancji fruktozy zarówno u dorosłych, jak i u dzieci, ale nie służy do diagnozy wrodzonej fruktozemii. 5 [12]

Potrzebujesz konsultacji w sprawie nietolerancji fruktozy?

umów się na konsultację on-line 60 min., koszt: 249zł

Zastanawiasz się, czy mogę Ci pomóc?

W obu przypadkach

Zadzwoń: 605 352 467

lub napisz do mnie: kontakt@drwitaminka.pl

Nietolerancja fruktozy – czy istnieją leki?

Wielu osób, które po zjedzeniu owoców, słodyczy lub wypiciu soku odczuwają wzdęcia, bóle brzucha czy przelewanie, zadaje sobie to samo pytanie: czy istnieje lek na nietolerancję fruktozy?
Odpowiedź brzmi: nie ma jednej tabletki, która rozwiąże problem z dnia na dzień.

Dieta – najważniejszy lek w nietolerancji fruktozy

Podstawą leczenia jest dobrze dobrana, dieta niskofruktozowa, czyli taka, która:

• ogranicza nadmiar fruktozy, ale nie eliminuje jej całkowicie,
• dostarcza wszystkich niezbędnych składników odżywczych,
• uwzględnia nie tylko produkty, ale też kompozycję posiłków, m.in. zawartość białka, tłuszczu, błonnika pokarmowego i glukozy
• uwzględnia odstępy pomiędzy posiłkami zawierającymi fruktozę.

Dieta powinna być elastyczna, czyli dostosowana do indywidualnej tolerancji i stylu życia [13]. Na ten temat dowiesz się więcej z artykułu Nietolerancja fruktozy – dieta

Jeżeli po zastosowaniu diety niskofruktozowej objawy nietolerancji nie ustępują, należy rozważyć obecność SIBO lub zespołu jelita wrażliwego [14]. W tym celu skontaktuj się z lekarzem gastroenterologiem.

Inne „leki” na nietolerancję fruktozy

Wyniki badań klinicznych pokazują, że łagodny masaż brzucha i lekkie ćwiczenia aktywujące przeponę mogą poprawić perystaltykę jelit, ułatwić odgazowanie i zmniejszyć napięcie w brzuchu. W przypadku wtórnej nietolerancji fruktozy mogą pomóc również suplementy diety z probiotykami i tzw. postbiotykami. Więcej na ten temat dowiesz się z artykułu Nietolerancja fruktozy – dieta.

Podsumowanie

Nietolerancja fruktozy nie jest chorobą, jednak daje bardzo uciążliwe objawy. Nietolerancja fruktozy nie znika z dnia na dzień, ale na szczęście jelita potrafią się regenerować, co u wielu osób może skutkować znaczną poprawą. Dobrze dobrana dieta, odpowiednie tempo jedzenia, wsparcie mikrobioty jelitowej dzięki suplementom oraz dobrze dobrane ćwiczenia fizyczne na brzuch i masaż  potrafią wspólnie działać jak lek  łagodząc objawy i przywracając komfort po posiłkach.

autorka: dr Joanna Neuhoff-Murawska

Nietolerancja fruktozy – Jak Ci mogę pomóc?

Zasługujesz na komfort jedzenia i samopoczucia po swoich posiłkach.

Mogę Ci pomóc na 2 sposoby:

1. Potrzebujesz konsultacji w sprawie diety przy nietolerancji fruktozy? Już coś wiesz, ale potrzebujesz konkretnych wskazówek? Pomogę Ci podczas indywidualnej konsultacji. Zacznijmy już dziś.

umów się na konsultację 60 min, koszt: 249zł

Zadzwoń: 605 352 467 lub napisz: kontakt@dewitaminka.pl

• Potrzebujesz, aby poprowadzić Cię za rękę krok po kroku podczas całego procesu układania diety przy nietolerancji fruktozy?

W tym celu stworzyłam 3 godzinny program, którego celem jest opracowanie indywidualnego planu w którym ustalimy co jeść, a czego nie jeść oraz ułożymy Twój niepowtarzalny, indywidualny jadłospis przy nietolerancji fruktozy.

w tym programie pomogę Ci:

• ustalić dawkę fruktozy, którą obecnie tolerujesz,
• ułożę Twój indywidualny jadłospis z wariantami na każdą okazję
• nauczę Cię jak samodzielnie układać Twój jadłospis
• w programie zawarty jest również e-book Dieta przy nietolerancja fruktozy w 5 krokach.

Zacznijmy działać już dziś

zakup w pakiecie: 679zł (zamiast 3 x 249zł, oszczędzasz 68zł)

Masz pytania? Skontaktuj się ze mną

Zadzwoń: 605 352 467 lub napisz: kontakt@drwitaminka.pl

Chcesz dowiedzieć się więcej, czy naprawdę mogę Ci pomóc?

We wszystkich wypadkach dzwoń lub pisz! Wspólnie wymyślimy, jak Ci pomóc!

[1] Chiarello E., Di Nunzio M., Picone G., Antonelli G., Capozzi F., Bordoni A. Insight on glucose and fructose absorption and relevance in the enterocyte milieu. Nutrients. 2022;14(3):517. doi:10.3390/nu14030517

[2] Ferraris RP. Intestinal Absorption of Fructose. Annual Review of Nutrition. 2018;38:41–67.
doi:10.1146/annurev-nutr-082117-051707

[3] Jones HF, Burt E, Dowling K, Davidson GP, Brooks DA, Butler RN.
The prevalence of fructose malabsorption in children presenting with abdominal pain.
J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2011;52(3):358–361.
doi:10.1097/MPG.0b013e31820537a4

[4] Martínez-Azcona O, Moreno-Álvarez A, Seoane-Pillado T, Niño-Grueiro I, Ramiro-Comesaña A, Menéndez-Riera M, Pérez-Domínguez M, Solar-Boga A, Leis-Trabazo R. Fructose malabsorption in asymptomatic children and in patients with functional chronic abdominal pain: a prospective comparative study. European Journal of Pediatrics. 2019;178(9):1395–1403.
doi:10.1007/s00431-019-03418-4

[5] Dotimas JR, et al. Diabetes regulates fructose absorption through thioredoxin-interacting protein. eLife. 2016;5:e18313. doi:10.7554/eLife.18313.

[6] Portincasa P, Bonfrate L, Vacca M, de Angelis M, Farella I, Wang DQ, et al.
Clinical and metabolomic effects of Lactiplantibacillus plantarum and Pediococcus acidilactici in fructose intolerant patients. Nutrients. 2022;14(12):2488. doi:10.3390/nu14122488

[7] Hegde VS, Sharman T. Hereditary Fructose Intolerance. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan– [updated 2023 May 29]. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK559153/

[8] Lozinsky, A., Boé, C., Palmero, R., & Fagundes-Neto, U. (2013). Fructose malabsorption in children with functional digestive disorders. Arquivos de Gastroenterologia, 50(3), 226–230. DOI: 10.1590/S0004-28032013000200040

[9] Buzás, G. (2016). Fructose and fructose intolerance. Orvosi Hetilap, 157(43), 1708–1716. DOI: 10.1556/650.2016.30567

[10] Singh, S., & Sarma, M. (2022). Hereditary fructose intolerance: A comprehensive review. World Journal of Clinical Pediatrics, 11(4), 321–329. DOI: 10.5409/wjcp.v11.i4.321

[11] Hošková, A., & Mrskoš, A. (1977). Haemorrhagic diathesis as a possible early sign of hereditary fructose intolerance. European Journal of Pediatrics, 127, 63–65. DOI: 10.1007/BF00465567

[12] Hummer M., Hammer H. F., Fox M. R., & European Hydrogen–Methane Breath Test Working Group. European guideline on indication, performance, and clinical impact of hydrogen and methane breath tests in adults and pediatric patients. United European Gastroenterology Journal. 2021;9(5):598–625. doi:10.1002/ueg2.12091

[13] Latulippe ME, Skoog SM.
Fructose malabsorption and intolerance: Effects of fructose with and without simultaneous glucose ingestion.
Nutrients. 2011;3(6):491–504.

[14] Gibson PR, Shepherd SJ.
Food choice as a key management strategy for functional gastrointestinal symptoms.
Am J Gastroenterol. 2012;107(5):657–666.